Cống tròn loe là một loại ống cống bê tông cốt thép đúc sẵn, có thiết kế đặc trưng ở mối nối dạng loe hay còn gọi là đầu dương – đầu âm. Tên gọi “loe” xuất phát từ việc một đầu của đốt cống có dạng mở rộng ra (loe ra) để khớp với đầu còn lại của đốt cống kế tiếp. Đây là một giải pháp hiệu quả và phổ biến trong các hệ thống thoát nước và hạ tầng giao thông.
1. Cấu tạo của Cống tròn loe
Cống tròn loe được sản xuất trong các nhà máy chuyên nghiệp, đảm bảo chất lượng và độ đồng đều cao. Cấu tạo cơ bản của một đốt cống gồm:
- Thân cống: Phần hình trụ chính của ống cống, là nơi chịu lực và dẫn dòng chảy.
- Đầu loe (Đầu âm): Một đầu của đốt cống có đường kính lớn hơn, tạo thành một khớp nối kiểu “ổ cắm” để nhận đầu còn lại của đốt cống tiếp theo.
- Đầu dương (Đầu nhỏ/Thẳng): Đầu còn lại của đốt cống có đường kính nhỏ hơn một chút, được thiết kế để khớp vừa vặn vào đầu loe của đốt cống liền kề.
- Cốt thép: Hệ thống lưới thép được hàn sẵn và đặt bên trong lớp bê tông. Cốt thép giúp tăng cường khả năng chịu lực nén, uốn, kéo và chống lại các tác động từ tải trọng bên ngoài (đất đắp, phương tiện giao thông) và áp lực nước.
- Vật liệu: Cống được làm từ bê tông mác cao (thường từ M250, M300 trở lên, tương đương C25 theo TCVN) kết hợp với cốt thép kéo nguội cường độ cao. Các vật liệu như xi măng, cát, đá, nước và phụ gia đều phải đạt tiêu chuẩn quy định để đảm bảo độ bền và khả năng chống thấm.
- Mối nối: Khi lắp đặt, các mối nối âm dương này được làm kín bằng các vật liệu chuyên dụng như gioăng cao su, vữa xi măng mác cao, hoặc sợi đay tẩm nhựa đường, đảm bảo độ kín khít, ngăn ngừa rò rỉ nước.
2. Ưu điểm nổi bật của Cống tròn loe
- Độ kín khít cao: Mối nối âm dương cho phép các đốt cống khớp chặt vào nhau, kết hợp với gioăng cao su hoặc vữa xi măng, giúp hạn chế tối đa tình trạng rò rỉ nước tại các mối nối. Điều này đặc biệt quan trọng trong hệ thống thoát nước thải để tránh ô nhiễm môi trường.
- Khả năng chịu lực tốt: Thiết kế hình tròn phân bổ lực đều, cùng với bê tông cốt thép mác cao, giúp cống chịu được tải trọng lớn từ bên trên (đường ô tô, xe tải nặng) và áp lực nước bên trong.
- Dễ dàng và nhanh chóng trong thi công: Mối nối âm dương giúp việc định vị, căn chỉnh và lắp đặt các đốt cống trên công trường trở nên thuận tiện và nhanh chóng hơn, rút ngắn thời gian thi công.
- Tuổi thọ và độ bền cao: Sản xuất theo quy trình công nghiệp hiện đại, cống tròn loe có khả năng chống ăn mòn, mài mòn tốt, đảm bảo tuổi thọ công trình lâu dài, giảm chi phí bảo trì, sửa chữa.
- Hiệu quả thủy lực: Bề mặt bên trong cống thường nhẵn, giúp giảm ma sát dòng chảy, hạn chế lắng đọng bùn đất, duy trì hiệu quả thoát nước và dễ dàng cho việc vệ sinh, nạo vét.
3. Ứng dụng của Cống tròn loe
Cống tròn loe được ứng dụng rộng rãi trong nhiều hạng mục công trình:
- Hệ thống thoát nước mưa, nước thải: Là thành phần cốt lõi của mạng lưới thoát nước ngầm tại các khu đô thị, khu dân cư, khu công nghiệp và các tuyến đường.
- Cống dưới đường giao thông: Đóng vai trò là cầu dẫn nước dưới lòng đường, đảm bảo dòng chảy tự nhiên và không gây cản trở giao thông phía trên.
- Công trình thủy lợi: Sử dụng trong các hệ thống kênh mương, dẫn nước tưới tiêu hoặc tiêu úng trong nông nghiệp.
- Hầm kỹ thuật: Trong một số trường hợp, chúng cũng có thể được dùng làm hầm kỹ thuật để chứa các đường ống tiện ích khác.
4. Tiêu chuẩn áp dụng
Tại Việt Nam, việc sản xuất và kiểm định cống tròn loe thường tuân thủ các tiêu chuẩn quốc gia, đặc biệt là:
- TCVN 9113:2012: Tiêu chuẩn Quốc gia về “Ống bê tông cốt thép thoát nước” quy định chi tiết về vật liệu, kích thước, mác bê tông, bố trí cốt thép, khả năng chịu tải và phương pháp thử nghiệm.
- Các tiêu chuẩn về vật liệu: TCVN 1651 (thép cốt bê tông), TCVN 2682 (xi măng), TCVN 7570 (cốt liệu cho bê tông)…
Khi lựa chọn và sử dụng cống tròn loe, cần chú ý đến đường kính lòng trong (D), chiều dài (L), và cấp tải trọng thiết kế (ví dụ: cống tải trọng VH, tải trọng HL93) để đảm bảo phù hợp với yêu cầu cụ thể của từng dự án.
